بحث پیرامون شناخت شخصیت و فضایل امیرالمؤمنین(علیه السلام) است. سعى داریم با طرح مباحثى در این باره بر معرفت خود نسبت به آن بزرگوار افزوده و در ضمن برخى سؤالات و شبهاتى را هم که درباره مسأله امامت و ولایت وجود دارد، پاسخ دهیم. در این جا به طرح چند شبهه درباره برخى فضایل امیرالمؤمنین(علیه السلام) و پاسخ آنها مى پردازیم.
1. ایمان على(علیه السلام) در کودکى و ناآگاهانه بوده است!
از جمله شبهاتى که پیرامون شخصیت امیرالمؤمنین(علیه السلام) مطرح مى شود این است که بر اساس نقل مورخان، زمانى که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به رسالت مبعوث شدند، سن مبارک حضرت امیر(علیه السلام) 10 یا 13 سال بیشتر نبوده است. از این رو در آن موقعیت، ایمان آوردن به پیامبر(صلى الله علیه وآله) و تصدیق رسالت آن حضرت نمى توانسته از روى بصیرت و آگاهى بوده باشد. طفل ده ساله اى که در دامان شخصى بزرگ شده، ممکن است به سبب رابطه عاطفى، بدون تأمل حرف هاى او را تصدیق کند. بدین لحاظ، این منقبت امیرالمؤمنین(علیه السلام)که «کانَ أَوَّلُ النّاسِ اِیماناً بِرَسُولِ اللّهِ(صلى الله علیه وآله)»(1) فضیلت چندان مهمى نیست، چون ایمان آگاهانه و بر اساس تحقیق نبوده است!
2. على(علیه السلام) قبل از ده سالگى ـ العیاذ بالله ـ کافر بوده است!
شبهه دیگر این است که اگر على(علیه السلام) در سن 10 یا 13 سالگى به پیامبر(صلى الله علیه وآله)ایمان آورده است، پس قبل از آن کافر بوده است. از این رو، این مطلب که گفته مى شود امیرالمؤمنین(علیه السلام)کسى بود که «لَمْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ طَرْفَةَ عَیْن»(2)پایه و اساسى ندارد.
3. چگونه خلافت در «یوم الانذار» به کودکى نابالغ سپرده مى شود؟!
نظیر شبهه اول، شبهه دیگرى است که در مورد خلافت آن حضرت مطرح مى شود. بر اساس روایات، پیامبر(صلى الله علیه وآله)در سال هاى اول رسالت، حضرت على(علیه السلام) را به عنوان جانشین خود تعیین کردند. این مسأله مربوط به داستان «روز انذار» است که اهل تسنن نیز آن را نقل کرده اند. در آن روز، پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)در جمعى که همه خویشان نزدیک آن حضرت حضور داشتند، به حضرت على(علیه السلام) اشاره کردند و فرمودند:
هذا أَخى وَ وَصِیّى وَ خَلِیفَتى فِیکُمْ؛(3) این [على] برادر، وصىّ و جانشین من در میان شما است.
از این رو حتى طبق روایات اهل تسنن، پیامبر(صلى الله علیه وآله) از همان ابتدا خلافت ایشان را اعلام فرمود. شبهه اى که طرح مى شود این است که چگونه ممکن است خلافت براى کسى ثابت شود که به سن تکلیف نرسیده است و چگونه باید بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله)از او اطاعت کرد؟!
2. ر.ک: همان، ج 32، باب 9، روایت 333.
3. همان، ج 38، باب 65، روایت 23.
